Giyotin pencere

Adı rahatsız edici ama işlevi açısından bence önemli bir mimari elemandan söz edeceğim bugün. Ben çok sever ve işlevsel bulurum.

📍

Giyotin (düşey sürme) pencerenin Hollanda kökenli olduğu sanılıyor ama bu konuda eldeki ilk yazılı belge 1669 tarihli ve İngiltere'den. Ünlü İngiliz mimar Sir Christoper Wren’in fikridir. Sadece mimar dediğime bakmayın kendisi aynı zamanda tasarımcı, gök bilimci ve geometri uzmanıdır. Ama mimarlığı döneminde çok meşhurdur. 1666 Büyük Londra Yangını'nın ardından ortaya çıkan tahribattan sonra, St Paul Katedrali'nin de aralarında bulunduğu 53 Londra kilisesinin yanı sıra birçok kamu binasını tasarlamıştır. 📍

Konumuza geri dönersek; Sir Wren, o sırada Whitehall Sarayı’nda düzenlemeler yapan Londralı usta marangoz Thomas Kinward'a Kraliçe’nin oturma odasındaki pencereye ip ile makara koymasını önerir. Böylece kanadın istenilen yerde durmasını ve pencerenin güç harcanmadan kolayca açılmasını sağlayan geleneksel mekanizma icad edilir. Dönem Stuart Hanedanı ve II. Charles dönemidir.

📍

Aralarda değişim ve gelişim gösterse de bugünkü giyotin pencere mekanizmaları, Sir Christoper Wren'in karşı ağırlıklı sisteminin görevini yapan çağdaş sistemler. Tipine göre 16-26 cm çapında bir borunun içine yerleştirilmiş paslanmaz çelik bir yay sisteminden oluşan bir çift modern mekanizma, 45 kg ağırlığa kadar bir pencere kanadını parmağınızın ucuyla kaldırmanızı ve kanadın istediğiniz yerde durmasını sağlıyor.

📍

Modern sistemlerin kusursuz performansların karşılık, 18. ve 19. yüzyıldan kalma birçok tarihi binada bulunan eski tip ağır giyotin pencerelerin günümüzde hala çalışır durumdadır.

📍

Giyotin pencereler geleneksel Anadolu Türk evinin standart pencere tipidir. Özellikle eski İstanbul evlerinde başka bir tür pencereye hemen hemen hiç rastlanmaz.

📍

Pencere aşağı-yukarı hareket ettiğinden odadaki yaşam ve dekorasyonu etkilemez. Hava akımı veya rüzgâr etkisi ile kanatların çarpması veya vurması söz konusu değildir. Pencerenizi istediğiniz kadar yukarı sürerek dilediğiniz kadar havalandırma boşluğu yaratabilirsiniz.